„Službeni list SRJ”, broj 29/96.

„Službeni list SFRJ”, br. 6 od 8. II 1980, 36 od 29. VI 1990. i „Službeni list SRJ”, broj 29 od 26.

VI 1996.

Glava I

I. OSNOVNA NAČELA

Član 1.

Fizička i pravna lica mogu imati pravo svojine na pokretnim i

nepokretnim stvarima.*

* „Službeni list SRJ”, broj 99/96.

Član 2.

Brisan je (vidi član 3. Zakona: 29/96-41)

Član 3.

Vlasnik ima pravo da svoju stvar drži, da je* koristi i da njome raspolaže u

granicama određenim zakonom.

Svako je dužan da se uzdržava od povrede prava svojine drugog lica.

* „Službeni list SRJ”, broj 29/96.

Član 4.

Vlasnik ostvaruje pravo svojine u skladu sa prirodom i namenom stvari.

Zabranjeno je vršenje prava svojine protivno cilju zbog koga je zakonom

ustanovljeno ili priznato.

Član 5.

Vlasnik nepokretnosti dužan je da se pri korišćenju nepokretnosti uzdržava od

radnji i da otklanja uzroke koji potiču od njegove nepokretnosti kojima se otežava

korišćenje drugih nepokretnosti (prenošenje dima, neprijatnih mirisa, toplote,

čađi, potresa, buke, oticanja otpadnih voda i sl.) preko mere koja je uobičajena s

obzirom na prirodu i namenu nepokretnosti i na mesne prilike, ili kojima se

prouzrokuje znatnija šteta.

Bez posebnog pravnog osnova zabranjeno je vršenje smetnji iz stava 1. ovog člana

posebnim uređajima.

Član 6.

Na stvari na kojoj postoji pravo svojine može se zasnovati pravo službenosti,

pravo stvarnog tereta i pravo zaloge, pod uslovima određenim zakonom.

Zabranjeno je vršenje prava iz stava 1. ovog člana protivno cilju zbog koga su

zakonom ustanovljena ili priznata.

Član 7.

Sticanje, zaštita i prestanak prava svojine, prava službenosti, prava stvarnog

tereta i prava zaloge uređuju se zakonom.

Član 8.

Pravo svojine se može oduzeti ili ograničiti u skladu sa ustavom i

zakonom.*

* „Službeni list SRJ”, broj 29/96.

Glava II

PRAVO SVOJINE

1. Predmet prava svojine*

* „Službeni list SRJ”, broj 29/96.

Član 9.

Fizička i pravna lica mogu imati pravo svojine na stambenim zgradama,

stanovima, poslovnim zgradama, poslovnim prostorijama, poljoprivrednom

zemljištu i drugim nepokretnostima, osim na prirodnim bogatstvima koja su

u državnoj svojini.

Fizička i pravna lica mogu imati pravo svojine i na pojedinim dobrima u

opštoj upotrebi i na gradskom građevinskom zemljištu, u skladu sa zakonom,

kao i na šumama i šumskom zemljištu – u granicama utvrđenim zakonom.*

* „Službeni list SRJ”, broj 29/96.

Čl. 10. do 12. brisani su (vidi član 10. Zakona: 29/96 – 41)

Član 13.

Više lica imaju pravo svojine na nepodeljenoj stvari kada je deo svakog od njih

određen srazmeno prema celini (idealni deo).

Ako suvlasnički delovi nisu određeni, prtpostavlja se da su jednaki.

Član 14.

Suvlasnik ima pravo da stvar drži i da je* koristi zajedno sa ostalim

suvlasnicima srazmerno svom delu, ne povređujući pravo ostalih suvlasnika.

Suvlasnik može raspolagati svojim delom bez saglasnosti ostalih suvlasnika.

U slučaju prodaje suvlasničkog dela ostali suvlasnici imaju pravo preče

kupovine samo ako je to određeno zakonom.

* „Službeni list SRJ”, broj 29/96.

Član 15.

Suvlasnici imaju pravo da zajednički upravljaju stvarju.

Za preduzimanje poslova redovnog upravljanja stvarju potrebna je saglasnost

suvlasnika čiji delovi zajedno čine više od polovine vrednosti stvari.

Ako se u slučajevima iz stava 2. ovog člana ne postigne saglasnost, a preduzimanje

posla je neophodno za redovno održavanje stvari, o tome odlučuje sud.

Za preduzimanje poslova koji prelaze okvir redovnog upravljanja (otuđenje cele

stvari, promena namene stvari, izdavanje cele stvari u zakup, zasnivanje hipoteke

na celoj stvari, zasnivanje stvarnih službenosti, veće popravke i sl.) potrebna je

saglasnost svih suvlasnika.

Suvlasnici mogu poveriti upravljanje stvarju jednom ili nekolicini suvlasnika

ili trećem licu.

Troškovi korišćenja, upravljanja i održavanja stvari i ostale terete koji se

odnose na celu stvar snose suvlasnici srazmerno veličini svojih delova.

Član 16.

Suvlasnik ima pravo da u svako vreme zahteva deobu stvari, osim u vreme u koje bi

ta deoba bila na štetu drugih suvlasnika, ako zakonom nije drukčije određeno.

Pravo iz stava 1. ovog člana ne zastareva.

Ništav je ugovor kojim se suvlasnik trajno odriče prava na deobu stvari.

Suvlasnici sporazumno određuju način deobe stvari, a u slučaju da se ne može

postići sporazum, odlučuje sud.

Sud će odlučiti da se deoba izvrši prodajom stvari ako je fizička deoba

nemoguća ili je moguća samo uz znatno smanjenje vrednosti stvari.

Suvlasniku kome je deobom pripala stvar ili deo stvari ostali suvlasnici jamče

za pravne i fizičke nedostatke stvari u granicama vrednosti svojih suvlasničkih

delova.

Pravo iz stava 6. ovog člana gasi se protekom tri godine od deobe stvari.

Član 17.

Susvojina postoji i na nedodeljenoj stvari čiji su delovi u različitim

oblicima svojine.*

* „Službeni list SRJ”, broj 29/96.

Član 18.

U slučajevima i pod uslovima određenim zakonom može postojati pravo zajedničke

svojine.

Zajednička svojina je svojina više lica na nepodeljenoj stvari kada su njihovi

udeli odredivi ali nisu unapred određeni.

Član 19.

Pravo svojine na posebnom delu zgrade može postojati na stanu, poslovnoj

prostoriji ili garaži, odnosno garažnom mestu.

Na zajedničkim delovima zgrade i uređajima u zgradi vlasnici posebnih

delova zgrade imaju pravo zajedničke nedeljive svojine.

* „Službeni list SRJ”, broj 29/96.

2. Sticanje prava svojine

Član 20.

Pravo svojine stiče se po samom zakonu, na osnovu pravnog posla i nasleđivanjem.

Pravo svojine stiče se i odlukom državnog organa, na način i pod uslovima

određenim zakonom.

Član 21.

Po samom zakonu pravo svojine se stiče stvaranjem nove stvari, spajanjem,

mešanjem, građenjem na tuđem zemljištu, odvajanjem plodova, održajem, sticanjem

svojine od nevlasnika, okupacijom i u drugim slučajevima određenim zakonom.

Član 22.

Lice koje od svog materijala svojim radom izradi novu stvar stiče pravo svojine

na tu stvar.

Pravo svojine na novu stvar pripada vlasniku od čijeg je materijala tu stvar, na

osnovu pravnog posla, izradilo drugo lice.

Ako je neko od tuđeg materijala svojim radom izradio novu stvar, ona pripada

njemu ako je savestan i ako je prednost rada veća od vrednosti materijala, a ako su

vrednosti jednake – nastaje susvojina.

Član 23.

Kad su stvari koje pripadaju raznim vlasnicima tako spojene ili pomešane da se

više ne mogu razdvojiti bez znatne štete ili bez nesrazmernih troškova, na novoj

stvari nastaje pravo susvojine u korist dotadašnjih vlasnika, i to srazmerno

vrednosti koju su pojedine stvari imale u trenutku spajanja ili mešanja.

Ako je neko od vlasnika bio nesavestan, savestan vlasnik može zahtevati, u roku

od godinu dana od dana spajanja ili mešanja stvari, da mu cela stvar pripadne u

svojinu ili da cela stvar pripadne nesavesnom vlasniku i da mu ovaj naknadi

vrednost njegove stvari.

Ako od dveju spojenih ili pomešanih stvari jedna ima neznatnu vrednost u odnosu

na drugu, vlasnik druge stvari stiče pravo svojine na novu stvar uz obavezu da

licu koje je time izgubilo pravo svojine na stvar naknadi njenu vrednost.

Član 24.

Lice koje izgradi zgradu ili drugu građevinu (građevinski objekat) na zemljištu

na koje drugi ima pravo svojine (graditelj), stiče pravo svojine i na zemljište na

kome je izgrađen građevinski objekat, kao i na zemljište koje je neophodno za

redovnu upotrebu tog građevinskog objekta, ako nije znalo niti je moglo znati da

gradi na teđem zemljištu, a vlasnik zemljišta je znao za izgradnju i nije se odmah

usprotivio.

U slučaju iz stava 1. ovog člana vlasnik zemljišta ima pravo da za vreme od tri

godine od dana saznanja za završenu izgradnju, ali najkasnije u vreme od deset

godina od završene izgradnje traži da mu graditelj naknadi vrednost zemljišta u

visini njegove prometne cene u vreme donošenja sudske odluke.

Član 25.

Ako je graditelj znao da gradi na teđem zemljištu ili ako to nije znao a vlasnik se

tome odmah usprotivio, vlasnik zemljišta može tražiti da mu pripadne pravo

svojine na građevinski objekat ili da graditelj poruši građevinski objekat i

vrati mu zemljište u prvobitno stanje ili da mu graditelj isplati prometnu cenu

zemljišta.

U slučajevima iz stava 1. ovog člana vlasnik zemljišta ima pravo i na naknadu

štete.

Ako vlasnik zemljišta zahteva da mu pripadne pravo svojine na građevinski

objekat, dužan je naknaditi graditelju vrednost objekta u visini prosečne

građevinske cene objekta u mestu u kome se nalazi u vreme donošenja sudske odluke.

Pravo izbora iz stava 1. ovog člana vlasnik zemljišta može ostvariti najkasnije

u roku od tri godine od dana završetka izgradnje građevinskog objekta. Po proteku

ovog roka vlasnik može zahtevati isplatu prometne cene zemljišta.

Član 26.

Ako je graditelj savestan a vlasnik zemljišta nije znao za izgradnju, u slučaju kad

građevinski objekat vredi znatno više od zemljišta, građevinski objekat zajedno

sa zemljištem pripada graditelju, a on za zemljište duguje vlasniku naknadu po

prometnoj ceni zemljišta.

Ako je vrednost zemljišta znatno veća, sud će na zahtev vlasnika zemljišta

građevinski objekat dosuditi njemu i obavezati ga da graditelju naknadi

građevinsku vrednost objekta u visini prosečne građevinske cene objekta u mestu u

kome se nalazi. Ovaj zahtev vlasnik može podneti u roku od tri godine od dana

završetka izgradnje građevinskog objekta.

Ako je graditelj savestan a vlasnik zemljišta nije znao za izgradnju, u slučaju kada

su vrednost građevinskog objekta i vrednost zamljišta približno jedanke, sud će

građevinski objekat, odnosno građevinski objekat i zemljište, dosuditi vlasniku

zemljišta ili graditelju, vodeći računa o njihovim potrebama, a naročito o

njihovim stambenim prilikama.

Vlasniku zemljišta, odnosno graditelju, pripada naknada za zemljište, odnosno

građevinski objekat, po odredbi stava 1. ovog člana.

Član 27.

Pravo svojine na plodove koje stvar daje pripada vlasniku stvari.

Savestan držalac, plodouživalac i zakupac stvari koja daje plodove stiče pravo

svojine na plodove u trenutku njihovog odvajanja.

Plodovi iz stava 2. ovog člana, do njihovog odvajanja, sastavni su deo stvari i

pripadaju njenom vlasniku.

Član 28.

Savestan i zakoniti držalac pokretne stvari, na koju drugi ima pravo svojine,

stiče pravo svojine na tu stvar održajem protekom tri godine.

Savestan i zakoniti držalac nepokretne stvari, na koju drugi ima pravo svojine,

stiče pravo svojine na tu stvar održajem protekom deset godina.

Savestan držalac pokretne stvari, na koju drugi ima pravo svojine, stiče pravo

svojine na tu stvar održajem protekom deset godina.

Savestan držalac nepokretne stvari, na koju drugi ima pravo svojine, stiče pravo

svojine na tu stvar održajem protekom 20 godina.

Naslednik postaje savestan držalac od trenutka otvaranja nasleđa i u slučaju kada

je ostavilac bio nesavestan držalac, a naslednik to nije znao niti je mogao znati,

a vreme za održaj počinje teći od trenutka otvaranja nasleđa.

Član 29.

Brisan je (vidi član 16. Zakona: 29/96 – 41)

Član 30.

Vreme potrebno za održaj počinje teći onog dana kada je držalac stupio u

državinu stvari, a završava se istekom poslednjeg dana vremena potrebnog za

održaj.

U vreme potrebno za održaj uračunava se i vreme za koje su prethodnici sadašnjeg

držaoca držali stvar kao savesni i zakoniti držaoci, odnosno kao savesni

držaoci.

Na prekid, odnosno zastoj održaja shodno se primenjuju odredbe o prekidu,

odnosno zastoju zastarelosti potraživanja.

Član 31.

Svesno lice stiče pravo svojine na pokretnu stvar koju je pribavilo uz naknadu od

nevlasnika koji u okviru svoje delatnosti stavlja u promet takve stvari, od

nevlasnika kome je vlasnik predao stvar u državinu na osnovu pravnog posla koji

nije osnov za pribavljanje prava svojine, kao i na javnoj prodaji.

Raniji vlasnik može od savesnog sticaoca zahtevati da mu stvar vrati uz naknadu

po prometnoj ceni, ukoliko ta stvar za njega ima poseban značaj.

Zahtev iz stava 2. ovog člana ne može se postaviti po proteku roka od jedne godine

od sticanja prava svojine na tu stvar.

Član 32.

Na pokretnu stvar koju je njen vlasnik napustio pravo svojine stiče lice koje je

uzelo tu stvar u državinu sa namerom da je prisvoji (okupacija), ako zakonom nije

drukčije određeno.

Na nepokretnost se ne može steći pravo svojine okupacijom.

Član 33.

Na osnovu pravnog posla pravo svojine na nepokretnost stiče se upisom u javnu

knjigu ili na drugi odgovarajući način određen zakonom.

Član 34.

Na osnovu pravnog posla pravo svojine na pokretnu stvar stiče se predajom te

stvari u državinu sticaoca.

Predaja pokretne stvari smatra se izvršenom i predajom isprave na osnovu koje

sticalac može raspolagati tom stvari, kao i uručenjem nekog dela stvari ili

izdvajanjem ili drugim označavanjem stvari koje znači predaju stvari.

Kada se pokretna stvar nalazi u državini sticaoca po nekom pravnom osnovu, on

stiče pravo svojine na nju u trenutku zaključenja pravnog posla sa vlasnikom

stvari na osnovu koga se stiče pravo svojine.

Ako sticalac prava svojine na pokretnu stvar ostavi tu stvar i dalje u državini

prenosioca po nekom drugom osnovu, on stiče pravo svojine na nju u trenutku

zaključenja pravnog posla sa vlasnikom stvari na osnovu koga se stiče pravo

svojine.

Pravo svojine na pokretnu stvar koju drži treće lice prelazi na sticaoca u

trenutku zaključenja pravnog posla kojim mu je prenosilac preneo pravo da zahteva

povraćaj te stvari. Treće lice ima pravo da prema novom vlasniku istakne sve

prigovore koje je imao prema ranijem vlasniku.

Predaja pokretne stvari smatra se izvršenom i kada iz konkretnih okolnosti

proizlazi da je izvršena predaja stvari.

Član 35.

Kada je više lica zaključilo posebne pravne poslove radi sticanja prava svojine

na istu pokretnu stvar koja je individualno određena, to pravo stiče lice kome je

stvar prvo predata.

Član 36.

Pravo svojine na stvar stiče se nasleđivanjem u trenutku otvaranja nasleđa na

imovinu umrlog, ako zakonom nije drukčije određeno.

3. Zaštita prava svojine

Član 37.

Vlasnik može tužbom zahtevati od držaoca povraćaj individualno određene

stvari.

Vlasnik mora dokazati da na stvar čiji povraćaj traži ima pravo svojine, kao i da

se stvar nalazi u faktičkoj vlasti tuženog.

Pravo na podnošenje tužbe iz stava 1. ovog člana ne zastareva.

Član 38.

Savestan držalac predaje stvar vlasniku sa plodovima koji još nisu ubrani.

Savestan držalac nije dužan da plati naknadu za korišćenje stvari niti odgovara

za pogoršanje i propast stvari koji su nastali za vreme njegovog savesnog držanja.

Savestan držalac ima pravo na naknadu nužnih troškova za održavanje stvari.

Savestan držalac može tražiti naknadu korisnih troškova u meri u kojoj je

vrednost stvari povećana.

Nužne i korisne troškove iz st. 3. i 4. ovog člana vlasnik stvari dužan je

naknaditi savesnom držaocu u meri u kojoj ti troškovi nisu obuhvaćeni

koristima koje je on dobio od stvari.

Savestan držalac ima pravo na naknadu troškova koje je učinio radi svog

zadovoljstva ili ulepšavanja stvari samo ukoliko je vrednost stvari povećana.

Ako se ono što je učinjeno radi zadovoljstva ili ulepšavanja stvari može od nje

odvojiti bez njenog oštećenja, savestan držalac ima pravo da to odvoji i zadrži za

sebe.

Savestan držalac ima pravo da zadrži stvar dok mu se ne naknadi iznos nužnih i

korisnih troškova koje je imao u vezi sa održavanjem stvari.

Potraživanje naknade nužnih i korisnih troškova zastareva za tri godine od

dana predaje stvari.

Član 39.

Nesavestan držalac dužan je predati vlasniku stvari sve plodove.

Nesavestan držalac dužan je naknaditi vrednost ubranih plodova koje je

potrošio, otuđio ili uništio, kao i vrednost plodova koje je propustio da ubere.

Nesavestan držalac dužan je naknaditi štetu nastalu pogoršavanjem ili

propašću stvari, osim ako bi ta šteta nastala i kada bi se stvar nalazila kod

vlasnika.

Nesavestan držalac može tražiti naknadu nužnih troškova koje bi imao i

vlasnik da se stvar nalazila kod njega.

Nesavestan držalac ima pravo na naknadu korisnih troškova samo ako su korisni

lično za vlasnika.

Nesavestan držalac nema pravo na naknadu troškova koje je učinio radi svog

zadovoljstva ili ulepšavanja stvari, ali može da odnese stvar koju je ugradio radi

svog zadovoljstva ili ulepšavanja stvari kad se ona može odvojiti bez oštećenja

glavne stvari.

Savestan držalac postaje nesavestan od trenutka kada mu je tužba dostavljena, ali

vlasnik može dokazivati da je savestan držalac postao nesavestan i pre

dostavljanja tužbe.

Član 40.

Pravo vlasnika da od nesavesnog držaoca zahteva predaju ubranih plodova i

naknadu vrednosti plodova koje je potrošio, otuđio, propustio da ubere ili

uništio, zastareva za tri godine od dana predaje stvari.

Potraživanje nesavesnog držaoca stvari u pogledu naknade troškova zastareva za

tri godine od dana predaje stvari.

Član 41.

Lice koje je pribavilo individualno određenu stvar po pravnom osnovu i na

zakoniti način, a nije znalo i nije moglo znati da nije postalo vlasnik

(pretpostavljeni vlasnik), ima pravo da zahteva njen povraćaj i od savesnog

držaoca kod koga se ta stvar nalazi bez pravnog osnova ili po slabijem pravnom

osnovu.

Kada se dva lica smatraju pretpostavljenim vlasnicima iste stvari, jači pravni

osnov ima lice koje je stvar steklo teretno u odnosu na lice koje je stvar steklo

besteretno. Ako su pravni osnovi ovih lica iste jačine, prvenstvo ima lice kod

koga se stvar nalazi.

Pravo na podnošenje tužbe iz stava 1. ovog člana ne zastareva.

Član 42.

Ako treće lice neosnovano uznemirava vlasnika ili pretpostavljenog vlasnika na

drugi način a ne oduzimanjem stvari, vlasnik, odnosno pretpostavljeni vlasnik,

može tužbom zahtevati da to uznemiravanje prestane.

Kada je uznemiravanjem iz stava 1. ovog člana prouzrokovana šteta, vlasnik ima

pravo da zahteva naknadu štete po opštim pravilima o naknadi štete.

Pravo na podnošenje tužbe iz stava 1. ovog člana ne zastareva.

Član 43.

Suvlasnik, odnosno zajednički vlasnik ima pravo na tužbu za zaštitu prava

svojine na celu stvar, a suvlasnik ima pravo i na tužbu za zaštitu svog prava na

delu stvari.

4. Prestanak prava svojine

Član 44.

Brisan je (vidi član 17. Zakona: 29/96 – 41)

Član 45.

Pravo svojine koje određeno lice ima na stvar prestaje kad drugo lice stekne

pravo svojine na tu stvar.

Član 46.

Pravo svojine prestaje napuštanjem stvari.

Stvar se smatra napuštenom kada njen vlasnik na nesumnjiv način izrazi volju da

ne želi više da je drži.

Napuštena nepokretnost prelazi u državnu* svojinu u trenutku njenog

napuštanja.

* „Službeni list SRJ”, broj 29/96.

Član 47.

Pravo svojine prestaje propašću stvari.

Na ostatke propale stvari vlasnik zadržava pravo svojine.

Član 43.

Pravo svojine prestaje i u drugim slučajevima određenim zakonom.

Glava III

PRAVO SLUŽBENOSTI

Član 49.

Stvarna službenost je pravo vlasnika jedne nepokretnosti (povlasno dobro) da za

potrebe te nepokretnosti vrši određene radnje na nepokretnosti drugog vlasnika

(poslužno dobro) ili da zahteva od vlasnika poslužnog dobro da se uzdržava od

vršenja određenih radnji koje bi inače imalo pravo vršiti na svojoj

nepokretnosti.

Stvarna službenost se može ustanoviti na određeno vreme ili za određeno doba

godine.

Član 50.

Stvarna službenost vrši se na način kojim se najmanje opterećuje poslužno

dobro.

Ako je za vršenje stvarne službenosti potrebno korišćenje nekog uređaja ili

preduzimanje neke radnje, troškove održavanja tog uređaja i preduzimanja te radnje

snosi vlasnik povlasnog dobra.

Ako uređaj ili radnja služi i interesima vlasnika poslužnog dobra, troškove

održavanja tog uređaja i troškove preduzimanja te radnje snose, srazmerno koristi

koju imaju, vlasnik povlasnog i vlasnik poslužnog dobra.

Član 51.

Stvarna službenost zasniva se pravnim poslom, odlukom državnog organa i

održajem.

Član 52.

Na osnovu pravnog posla stvarna službenost stiče se upisom u javnu knjigu ili na

drugi odgovarajući način određen zakonom.

Član 53.

Odlukom suda ili* drugog državnog organa stvarna službenost ustanovljava se

kada vlasnik povlasnog dobra u celini ili delimično ne može koristiti to

dobro bez odgovarajućeg korišćenja poslužnog dobra, kao i u drugim slučajevima

određenim zakonom.

Službenost iz stava 1. ovog člana stiče se danom pravnosnažnosti odluke, ako

zakonom nije drukčije određeno.

Na zahtev vlasnika poslužnog dobra, nadležni državni organ utvrđuje i

odgovarajuću naknadu koju je vlasnik povlasnog dobra dužan da plati vlasniku

poslužnog dobra.

* „Službeni list SFRJ”, broj 36/90.

Član 54.

Stvarna službenost stiče se održajem kada je vlasnik povlasnog dobra faktički

ostvarivao službenost za vreme od 20 godina a vlasnik poslužnog dobra se time

nije protivio.

Stvarna službenost se ne može steći održajem ako je vršena zloupotrebom

povećanja vlasnika ili držaoca poslužnog dobra, silom, prevarom ili ako je

službenost ustupljena do opoziva.

Član 55.

Brisan je (vidi član 20. Zakona: 29/96 – 41)

Član 56.

Vlasnik povlasnog dobra može zahtevati da se prema vlasniku poslužnog dobra

utvrdi postojanje stvarne službenosti.

Na tužbu iz stava 1. ovog člana shodno se primenjuju odredbe člana 37. stav 2. ovog

zakona.

Član 57.

Ako se vlasnik povlasnog dobra neosnovano sprečava ili ometa u vršenju stvarne

službenosti, on može tužbom zahtevati da to sprečavanje ili ometanje prestane.

Član 58.

Stvarna službenost prestaje ako se vlasnik poslužnog dobra protivi njenom

vršenju a vlasnik povlasnog dobra tri uzastopne godine nije vršio svoje pravo.

Vlasnik poslužnog dobra može zahtevati da prestane pravo stvarne službenosti

kada ona postane nepotrebna za korišćenja povlasnog dobra ili kad prestane

drugi razlog zbog koga je ona zasnovana.

Stvarna službenost prestaje ako se ne vrši za vreme potrebno za njeno sticanje

održajem, kada isto lice postane vlasnik poslužnog i povlasnog dobra ili

propašću povlasnog, odnosno poslužnog dobra.

Član 59.

Ako se podeli povlasno dobro, stvarna službenost ostaje u korist svih njegovih

delova.

Vlasnik poslužnog dobra može zahtevati da stvarna službenost vlasnika

pojedinog dela podeljenog povlasnog dobra prestane ako stvarna službenost ne

služi za potrebe tog dela.

Ako je podeljeno poslužno dobro, stvarna službenost ostaje samo na delovima na

kojima je vršena.

Član 60.

Pravo plodouživanja, pravo upotrebe, pravo stanovanja, kao i pravo stvarnog

tereta uređuju se zakonom.

Glava IV

PRAVO ZALOGE

Član 61.

Pravo zaloge može postojati na pokretnim stvarima, nepokretnostima i na

pravima.

Pravo zaloge nastaje na osnovu pravnog posla, sudske odluke i zakona.

Član 62.

Na pravo zaloge na pokretnim stvarima i pravo zaloge na pravima primenjuju se

odredbama o zalozi sadržane u propisima kojima su uređeni obligacioni odnosi.

Član 63.

Radi obezbeđenja određenog potraživanja nepokretna stvar može biti opterećena

pravom zaloge u korist poverioca (hipoteka) koji je ovlašćen, na način predviđen

zakonom, da traži namirenje svog potraživanja iz vrednosti te nepokretnosti pre

poverilaca koji na njoj nemaju hipoteku, kao i pre poverilaca koji su hipoteku na

njoj stekli posle njega, bez obzira na promenu vlasnika opterećene nepokretnosti.

Hipoteka se odnosi na celu nepokretnost, na njene plodove dok su neodvojeni, kao

i na druge njene sastavne delove i pripatke.

Za obezbeđenje jednog potraživanja može se zasnovati hipoteka na više

nepokretnosti (zajednička hipoteka).

Založena nepokretnost u celini obezbeđuje potraživanje poverioca do potpunog

namirenja tog potraživanja bez obzira na kasniju podelu nepokretnosti

(nedeljivost hipoteke).

Član 64.

Na osnovu pravnog posla ili sudske odluke hipoteka se stiče upisom u javnu knjigu

ili na drugi odgovarajući način određen zakonom.

Na osnovu zakona hipoteka se stiče u trenutku kada su ispunjeni uslovi određeni

zakonom.

Član 65.

Kada na istoj nepokretnosti postoji više hipoteka, redosled hipoteka određuje se

prema trenutku njihovog nastanka, ako zakonom nije drukčije određeno.

Član 66.

Hipoteka se može preneti na drugog samo zajedno sa prenosom potraživanja koje je

tom hipotekom obezbeđeno.

Hipotekarni poverilac može zasnovati hipoteku na postojećoj hipoteci u korist

trećeg lica bez pristanka hipotekarnog dužnika (nadhipoteka).

Član 67.

Ako hipotekarni dužnik smanjuje vrednost nepokretnosti opterećene hipotekom

ili na drugi način pogoršava njeno stanje, hipotekarni poverilac može tražiti

da sud naloži hipotekarnom dužniku da se uzdrži od takvih radnji, a ako on to ne

učini, može zahtevati prinudnu naplatu potraživanja obezbeđenog hipotekom i

pre njegove dospelosti.

Član 68.

Prestanak hipoteke može se tražiti:

– kad hipotekarni dužnik plati potraživanje obezbeđeno hipotekom;

– kad se hipotekarni poverilac odrekne hipoteke pismenom izjavom datom kod

nadležnog državnog organa koji vodi javnu knjigu u koju je upisana hipoteka;

– kad je isto lice steklo pravo svojine i hipoteke* i nosilac hipoteke na istoj

nepokretnosti, i

– kad propadne nepokretnost opterećena hipotekom, ako ne bude obnovljena.

* „Službeni list SRJ”, broj 29/96.

Član 69.

Ništava je odredba ugovora o hipoteci kojom hopotekarni poverilac ugovara za

sebe pravo da u slučaju neisplate duga namiri svoje potraživanje sticanjem prava

svojine na založenu nepokretnost, ubiranjem plodova koje ta nepokretnost daje

ili iskorišćavanjem nepokretnosti na drugi način.

Glava V

DRŽAVINA

Član 70.

Državinu stvari ima svako lice koje neposredno vrši faktičku vlast na stvari

(neposredna državina).

Državinu stvari ima i lice koje faktičku vlast na stvari vrši preko drugog

lica, kome je po osnovu plodouživanja, ugovora o korišćenju stana, zakupa, čuvanja,

posluge ili drugog pravnog posla dalo stvar u neposrednu državinu (posredna

državina).

Državinu prava stvarne službenosti ima lice koje faktički koristi

nepokretnost drugog lica u obimu koji odgovara sadržini te službenosti.

Više lica mogu imati državinu stvari ili prava (sudržavina).

Član 71.

Lice koje po osnovu radnog ili sličnog odnosa, ili u domaćinstvu vrši faktičku

vlast na stvari za drugo lice, a dužno je da postupa po uputstvima ovog drugog

lica, nema državinu.

Član 72.

Državina je zakonita ako se zasniva na punovažnom pravnom osnovu koji je

potreban za sticanje prava svojina i ako nije pribavljena silom, prevarom ili

zloupotrebom poverenja.

Državina je savesna ako držalac ne zna ili ne može znati da stvar koju drži nije

njegova.

Savesnost državine se pretpostavlja.

Član 73.

Naslednik postaje držalac u trenutku otvaranja nasleđa*, bez obzira na to kada

je stekao faktičku vlast na stvari.

* „Službeni list SRJ”, broj 29/96.

Član 74.

Državina se gubi kad držalac prestane da vrši faktičku vlast na stvari.

Državina se ne gubi ako je držalac privremeno sprečen da vrši faktičku vlast

nezavisno od svoje volje.

Član 75.

Svaki držalac stvari i prava (član 70) ima pravo na zaštitu od uznemiravanja

ili oduzimanja državine (smetanje državine).

Član 76.

Držalac ima pravo na samopomoć protiv onoga ko ga neovlašćeno uznemirava u

državini ili mu ju je oduzeo, pod uslovom da je opasnost neposredna, da je

samopomoć nužna i da način njenog vršenja odgovara prilikama u kojima postoji

opasnost.

Član 77.

Sudska zaštita od uznemiravanja, odnosno oduzimanja državine može se tražiti u

roku od 30 dana od dana saznanja za smetanje i učinioca, a najkasnije u roku od

godinu dana od nastalog smetanja (spor zbog smetanja državine).

Član 78.

Sud pruža zaštitu prema poslednjem stanju državine i nastalom smetanju, pri

čemu nije od uticaja pravo na državinu, pravni osnov državine i savesnost

držaoca.

I držalac koji je državinu stekao silom, potajno ili zloupotrebom poverenja ima

pravo na zaštitu, osim prema licu od koga je na takav način došao do državine,

ako od nastalog smetanja nisu protekli rokovi iz člana 77. ovog zakona.

Član 79.

Odlukom o zahtevu za zaštitu od smetanja državine određuju se zabrana daljeg

uznemiravanja državine pod pretnjom novčane kazne, odnosno vraćanja oduzete

državine, kao i druge mere potrebne za zaštitu od daljeg smetanja.

Član 80.

Sudržalac uživa zaštitu po odredbi člana 75. ovog zakona u odnosu na treća

lica, kao i u međusobnim odnosima sa drugim sudržaocima, ako jedan od njih

onemogućvava drugoga u dotadašnjem načinu vršenja faktičke vlasti na stvari

koja je u njihovoj državini.

Član 81.

Nezavisno od spora zbog smetanja državine (član 77) može se tražiti sudska

zaštita državine po osnovu prava na državinu.

Glava VI

PRAVA STRANIH LICA

Član 82.

Strana fizička i pravna lica mogu sticati pravo svojine na pokretnim

stvarima kao i domaća lica.*

* „Službeni list SRJ”, broj 29/86.

Član 82a.

Strana fizička i pravna lica koja obavljaju delatnost u Saveznoj Republici

Jugoslaviji mogu, pod uslovima uzajamnosti sticati pravo svojine na

nepokretnostima na teritoriji Savezne Republike Jugoslavije koje su im

neophodne za obavljanje te delatnosti.

Strano fizičko lice koje ne obavlja delatnost u Saveznoj Republici

Jugoslaviji može, pod uslovima uzajamnosti, sticati pravo svojine na stanu

i stambenoj zgradi kao i državljanin Savezne Republike Jugoslavije.

Izuzetno od odredaba st. 1. i 2. ovog člana, saveznim zakonom može se

predvideti da strano fizičko i pravno lice ne mogu sticati pravo svojine

na nepokretnostima koje se nalaze na određenim područjima u Saveznoj

Republici Jugoslaviji.*

* „Službeni list SRJ”, broj 29/96.

Član 82b.

Strano fizičko lice može na teritoriji Savezne Republike Jugoslavije, pod

uslovima uzajamnosti, sticati pravo svojine na nepokretnostima

nasleđivanjem kao i državljanin Savezne Republike Jugoslavije.*

* „Službeni list SRJ”, broj 29/96.

Član 82v.

Ugovor o sticanju prava svojine na nepokretnosti u smislu člana 82a. ovog

zakona može se overiti ako su ispunjeni uslovi za sticanje prava svojine iz

tog člana.

Sud ili drugi nadležni organ pred kojim se postavi pitanje postojanja

uzajamnosti u smislu čl. 82a. i 82b. ovog zakona objašnjenje o tome može

zatražiti od saveznog organa nadležnog za poslove pravde.

Objašnjenje iz stava 2. ovog člana savezni organ nadležnan za poslove pravde

daje i na zahteve zainteresovanih lica.

Savezni organ nadležan za poslove trgovine daje mišljenje o tome da li je

ona vrsta nepokretnosti koja se stiče ugovorom iz stava 1. ovog člana

neophodna za obavljanje delatnosti stranog fizičkog ili pravnog lica.*

* „Službeni list SRJ”, broj 29/96.

Član 82g.

Organ nadležan za upis prava na nepokretnostima dužan je da podatke o

izvršenom upisu prava svojine stranog lica iz čl. 82a. i 82b. ovog zakona, u

roku od 15 dana od izvršenog upisa, dostavi saveznom organu nadležnom za

poslove pravde, koji o tome vodi evidenciju.*

* „Službeni list SRJ”, broj 29/96.

Član 82d.

Strana fizička i pravna lica mogu pravnim poslom prenositi prava

svojine na domaće lice, kao i na strano lice koje može sticati pravo

svojine.*

* „Službeni list SRJ”, broj 29/96.

Član 83.

Stranim državama za potrebe njihovih diplomatskih i konzularnih

predstavništava, kao i organizacijama i specijalizovanim agencijama

Organizacije ujedinjenih nacija mogu se, uz prethodnu saglasnost saveznog organa

nadležnog za poslove pravde, prodavati zgrade i stanovi za službene potrebe,

kao i građevinska zemljišta* u svrhu izgradnje takvih zgrada.

* „Službeni list SRJ”, broj 29/96.

Član 84.

Brisan je (vidi član 29. Zakona: 29/96 – 41)

Član 85.

Brisan je (vidi član 29. Zakona: 29/96 – 41)

Član 85a.*

Preduzeće koje obavlja turističku ili ugostiteljsku delatnost može davati u

dugoročni zakup turistički i drugi prateći objekt stranom fizičkom ili

pravnom licu pod uslovima utvrđenim pismenim ugovorom.*

Dugoročni zakup može se zaključiti najkraće na pet, a najduže na 30

godina.**

Po isteku ugovorenog roka zakup se može produžiti.**

Na zahtev zakupca izvršiće se upis dugoročnih zakupa u javnu knjigu ili na

drugi odgovarajući način određen zakonom.**

Dugoročni zakup u pogledu koga je izvršen upis ima pravno dejstvo i prema

docnijem sticaocu.**

* „Službeni list SFRJ”, broj 36/90.

* „Službeni list SRJ”, broj 29/96.

Član 85b.*

Odredbe ovog zakona primenjuju se na strana fizička i pravna lica, ako

saveznim zakonom nije drukčije određeno.

* „Službeni list SFRJ”, broj 36/90.

Glava VII

MERODAVNO PRAVO U SLUČAJU SUKOBA REPUBLIČKIH ZAKONA*

* „Službeni list SRJ”, broj 29/96.

Član 86.

Za formu pravnog posla koji se odnosi na svojinsko-pravne odnose na

nepokretnosti merodavno je pravo republike na čijoj se teritoriji nalazi

nepokretnost.

Član 87.

Za prava i obaveze iz svojinsko-pravnih odnosa na nepokretnosti merodavno je

pravo republike na čijoj se teritoriji nalazi nepokretnost.

Za prava i obaveze iz svojinsko-pravnih odnosa na pokretnoj stvari merodavno je

pravo republike na čijoj se teritoriji nalazi stvar u vreme pokretanja spora.

Za prava i obaveze iz svojinsko-pravnih odnosa na pokretnoj stvari koja se upisuje

u javnu knjigu, od trenutka upisa merodavno je pravo republike na čijoj se

teritoriji vodi ta javna knjiga.

Član 88.

Ako fizičko ili pravno lice** ima nepokretnosti na teritoriji više

republika, za određivanje maksimuma nepokretnosti na kojima postoji pravo

svojine merodavno je pravo republike koje je za njega povoljnije s tim da na

teritoriji pojedine republike ne može imati više od maksimuma nepokretnosti

na kome postoji pravo svojine propisanog za tu republiku.

Odredba stava 1 ovog člana primenjuje se i na strana fizička i pravna lica.*

* „Službeni list SFRJ”, broj 36/90.

** „Službeni list SRJ”, broj 29/96.

Glava VIII

ZAVRŠNE ODREDBE

Član 89.

Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaju da važe odredbe čl. 40b, 40v, 40g i

člana 41. Zakona o prometu zemljišta i zgrada („Službeni list SFRJ”, br. 43/65,

57/65, 17/67 i 11/74) i odredbe člana 439, člana 441 st. 2. i 3. i člana 443. stav 1.

Zakona o parničnom postupku („Službeni list SFRJ”, br. 4/77).

Član 90.

Ovaj zakon stupa na snagu 1. septembra 1980. godine.

ODREDBE KOJE NISU UNETE U PREČIŠĆEN TEKST

ZAKON

O IZMENAMA I DOPUNAMA ZAKONA O OSNOVNIM SVOJINSKO-

PRAVNIM ODNOSIMA

„Službeni list SFRJ”, broj 36 od 29. VI 1990.

Član 13.

Ugovori o pravu vremenskog korišćenja turističkog objekta koji su

zaključeni i evidentirani u saveznom organu uprave nadležnom za poslove

turizma do dana stupanja na snagu ovog zakona, izvršavaće se na propisima

koji su važili u vreme evidentiranja ugovora.

Ugovarači mogu ranije zaključene i evidentirane ugovore o pravu vremenskog

korišćenja turističkog objekta usaglasiti sa odredbama ovog zakona ako je

to za njih povoljnije.

Član 14.

Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o pravu

vremenskog korišćenja turističkog objekta („Službeni list SFRJ”, br.

24/86 i 61/88).

Član 15.

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom

listu SFRJ”.

ZAKON

O IZMENAMA I DOPUNAMA ZAKONA O OSNOVNIM SVOJINSKO-

PRAVNIM ODNOSIMA

„Službeni list SRJ”, broj 29 od 26. VI 1996.

Član 34.

Vlasnici zgrada koje su izgrađene u skladu sa zakonom, na zemljištu u

društvenoj svojini zadržavaju pravo korišćenja zemljišta na kome je zgrada

izgrađena i zemljišta koje služi za redovnu upotrebu te zgrade, ako zakonom

nije drukčije uređeno.

Član 35.

Ovim zakonom ne dira se u punovažnost već zaključenih ugovora o dugoročnom

zakupu stambenih zgrada i poslovnog prostora, a sporna pitanja, ako ugovorne

strane ne odrede drukčije, rešavaće se po propisima koji su važili u vreme

zaključenja ugovora.

Član 36.

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom

listu SRJ”.__